کارت هویت ژنتیکی، پلاک هویت نظامیان  آینده

Genetic identity card 

محمد نوبخت (M.Sc) ، سیدعلی شفایی تنکابنی  (M.Sc) 

کارشناسان ارشد بیوتکنولوژی

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

در سالهای نخستین قرن بیستم مهمترین چالش کارآگاهان پلیس شناسایی فرد گناهکار از بین چند مظنون بود که این نیاز مهم و روزافزون به زودی علمی را به دانش پلیس افزود که از آن به علم «تشخیص هویت» نام بردند. پیشگامان این علم مانند «هانفر» آلمانی و «ویلیامسون» انگلیسی پایه‌های این دانش را بر روی مشاهدات ظاهری بنا کردند که تقریباً یک قرن تنها شیوه‌ی شناسایی و تشخیص هویتِ بود. این رقیبان حقیقیِ «شرلوک هولمزِ» افسانه‌ای، قدم به قدم دایره‌ی محاصره را تنگ کردند تا در نهایت اخلاف آنها روش تشخیص هویتِ ژنتیکی را پایه نهادند.

«هانفر» یکصد علامت ظاهری را برای هر فرد تعریف نمود که محاسبه و اندازه‌گیری و ثبت هر یک زمان زیادی را می‌طلبید. او معتقد بود که می‌توان همچون خیاط‌ها که لباسی را مخصوص یک نفر می‌دوزند و آن لباس برازنده‌ی کسِ دیگری نیست، لباسی نامرئی را برای هر مجرم یا مظنون دوخت و در کارتهای مخصوص پانچ کرد. سپس در موقع لزوم از آنها برای شناسایی فرد استفاده نمود. وی مشخصاتی همچون دور جمجمه‌ی سر، طول قد بدن، طول دو سر شانه‌ها، طول بازو، طول ساعد، اندازه‌ی کف دست، شماره کفش و ... را برای هر فردی که دستگیر و زندانی می‌شد ثبت می‌نمود تا در دستگیریهای بعدی یا موارد مشکوک، برای شناسایی مجرم بکار آید. وی این اطلاعات را روی کارتهایی که برای اینکار طراحی کرده بود پانچ می‌کرد. سپس این کارتها را درون دستگاهی که می‌توان از آن به عنوان یک رایانه ابتداییِ مکانیکی یاد کرد، قرار می‌داد. وقتی پلیس به مشخصات مظنونی برمی‌خورد، این مشخصات را روی کارتی جدید پانچ کرده، درون دستگاه هانفر می‌گذاشت. با پایین آوردن اهرمی، میله‌هایی که درون دستگاه بودند به درون پانچها وارد شده و کارتهایی که بیشترین تشابه را با کارتِ جدید داشتند را بیرون می‌فرستاد. با این روش دایره‌ای از چند مظنون برای پلیس ساخته می‌شود که می‌توانست تحقیقاتش را بر روی آنها متمرکز نماید.

اگرچه این روش روشی منحصر به فرد بود، اما چندان جامعه پلیس را راضی نمی‌کرد. زمان طولانی ثبت، همسانی اطلاعات ، عدم اطمینان از نتایج و احتمال خطای انسانی در اندازه‌گیری که هر وکیل کارکشته‌ای را موفق به خلاصی موکلش می‌نمود و... باعث شد تا به تدریج این روش منسوخ شود.

بعدها با مشخص شدن خصوصیات منحصر به‌فردِ اثر انگشت، تشخیص هویت وارد دنیای جدید شد که تا امروز نیز کاربرد دارد. اینکه یک اثر انگشت با احتمال 7/98% برای هر فرد انحصاری است، پلیس را قادر ساخت تا تقریباً در همه تحقیقات جنایی و سیاسی ـ اجتماعیِ خود، از این روش بهره بگیرد یا دست‌کم یکی از مؤلفه‌های تحقیقاتی‌اش باشد. «تشخیص هویت بر اساس اثر انگشت» نزدیک به یک قرن است که کاربرد دارد، اما هنوز کامل‌ترین راه نیست. با پیدایش علم «بیوتکنولوژی» و «زیست‌شناسی سلولی و مولکولی» پنجره‌ای جدید فرا روی تشخیص هویت باز شد. این علم که اساس و پایه‌اش بر تشخیص مولکولی است، مطمئن‌ترین راه و بی‌اشکال‌ترین راه برای تشخیص هویت، شناخت رابطه ابوّت (پدری ـ فرزندی) و بازشناسی مجرم از متهمین است.

در سالهای دهه 90 میلادی، با کشف ترادُف‌های ژنی خاص روی کروموزوم انسان و درکِ این مطلب که نوع، ترتیب و تعداد این ترادف‌ها برای هر فرد کاملاً انحصاری هستند، علاوه بر باز شدن عرصه‌ی جدیدی در تشخیص هویت جنایی، برای ارتشهای جهان نیز بسیار جالب توجه بود. اگرچه پلاکهای فلزیِ هویت برای هر سرباز و رزمنده‌ای صادر می‌شود و بایستی همواره همراه او باشد، اما در عین حال با گرفتن 5 میلی‌لیتر خون از هر رزمنده، برای او کارتِ هویت ژنتیکی نیز صادر می‌کنند تا در صورت بروز حادثه‌ای که طیِ آن فرد قابل شناسایی نباشد، بتوان گفت که پیکر این جانباخته از آنِ کیست. این شناسایی نه تنها برای خانواده‌ها و جامعه می‌تواند آرام‌بخش باشد، از لحاظِ امنیتی نیز بسیار مهم خواهد بود. زیرا شناسایی فرماندهان ارشد و عالی از نظر امنیتی اهمیتی بسیار دارد. کم نبوده که یک سویِ جنگ، فرماندهی را از طرف مقابل اسیر کرده و برای مقاصد خاصی اعلام نموده که این فرد را مثلاً در انفجار هواپیما بقتل رسانده است. اینکه بتوان از روی خاکستر کشته‌شدگان دریافت که این ادعا صحیح است یا خیر، می‌تواند مسیر جنگ روانی و تبلیغاتی دشمن را ابتر بگذارد.

نگاهی به ساختار کروموزوم انسان

درون سلولِ هر موجودی از باکتری تا نهنگ، مولکولهایی وجود دارند که تمامی اطلاعات زیستی و حیاتیِ آن موجود را در خود حفظ نموده، ضامن بقا و حیات او هستند. این مولکولها به DNA یا Deoxyribonucleic Acid موسومند که به تجمیع آنها کروموزوم گفته می‌شود. کروموزوم حاوی تمام پیام وراثتی موجود است. از قد و شکل و نوع مویِ سر گرفته تا برخی خلق و خوی استعدادهای علمی و هنری، همگی روی این کروموزوم‌ها کد شده‌اند. هر خصوصیت ژنتیکی توسط یک ژن که روی کروموزوم قرار دارد کد می‌شود. ژنِ مذکور با هدایت ساخته شدنِ پروتئینی خاص، باعث بروز کُنشی خاص در بدن موجود می‌شود. این کُنش می‌تواند رنگ چشم باشد یا تُنِ صدا. می‌تواند نوع استخوان‌بندی باشد یا نوع راه‌رفتن. بهرحال این ژنها هستند که با تنوعی بی‌نظیر از یک سلول تخم، یک انسان کامل را می‌سازند.

مولکول دو رشته‌ایِ DNA  از توالیِ چهار مولکولِ کوچکتر که به «آدنین، گوانین،سیتوزین و تایمین» یا بازهای آلی نیتروژن‌دار موسومند، حاصل شده است. این مولکولهای اعجاب برانگیز به ترتیب و توالی بینهایت می‌توانند در کنار هم قرار گیرند و با این کار تمام 100000 ژن انسانی را بسازند.

DNA مولکولی دو رشته‌ای و بصورت نردبان مارپیچ است که در این نردبان، بازهای‌آلی نیتروژن‌دار پلکان آن را می‌سازند. با کمک پیوندهای پیدروژنی آدنین روی یک پایه‌ی این نردبان به تایمین روی پایه‌ی دیگر و سیتوزین روی یک پایه  به گوانین روی پایه‌ی دیگر متصل می‌شوند و نردبان شکل می‌گیرد.

در زمان تقسیم سلولی این نردبان مارپیچ روی خود ده‌ها بار تا خورده، می‌پیچد تا ضخامت آن به اندازه‌ای می‌رسد که در زیر میکروسکوپهای بسیار قوی الکترونی قابل دیده شدن می‌شود. این فرم قابل مشاهده و قابل رنگامیزی را «کروموزوم» می‌گویند.

به فواصل معینی از DNA که با یک شناساگر (Promoter) و آغازگر (Operator) شروع می‌شود، یک «ژن» می‌گویند که مسئول انجام یک علم خاص در بدن است. از ساخت آنزیم برای گوارش غذا گرفته تا افزایش ضربان قلب در هنگام ترس. اما همه فضای DNA را ژنها تشکیل نمی‌دهند و فواصلی وجود دارد که هنوز به درستی نقش آنها شناخته نشده است. یکی از این توالیها، توالیهای تکرار شونده‌ای است که اصطلاحاً (STR(Short Tandem Repeat  نامیده می‌شوند.

STR اساس تشخیصِ هویتِ مولکولی

اگرچه قصد نداریم در این مقاله به مباحث مهندسی ژنتیک و زیست‌شناسی مولکولی بپردازیم، اما برای روشن شدن چگونگی تشخیص هویت مولکولی ناگزیر از توضیح‌ کوتاهی در مورد ژنوم انسانی هستیم.

همانگونه که قبلاً گفته شد در بین ژنهای انسانی توالی‌هایی وجود دارند که ظاهراً مسئول انجام کار خاصی نیستند اما در همه افراد بشر وجود دارند. این توالی‌های تکرار شونده که به STR موسومند، از لحاظ نوع در همه‌ی افراد بشر وجود دارند اما از لحاظ ترتیب و تعداد متفاوت هستند. همین اختلاف اساس کار شناسی مولکولی است. مثلاً همه‌ی ما روی کروموزوم شماره(7) خود توالی یا سکانسی را داریم که D₇S₈₂₀ نامیده می‌شود. این توالی شامل تعداد متنوعی از ترادف  atag atag atag (گوانین- تایمین- آدنین- گوانین) است. یعنی در روی این کروموزوم و در محل خاصی از آن (این محل را لوکوس می‌گویند) چندین بازِآلی نیتروژن‌دار از نوع گوانین و تایمین در کنار هم قرار گرفته‌اند. این لوکوس در همه‌ی ابناء بشر وجود دارد اما تعداد و طول این تکرارها برای هیچکس مساوی نیست. از این رو می‌توان با اندازه‌گیری دقیق این طولها و ثبت آن، برای همیشه اطلاعات مولکولی فردی را درون رایانه ثبت کرد تا در صورت لزوم از آن استفاده نمود یا با کسی مقایسه کرد.تا کنون 16 لوکوس از این توالی‌ها شناخته شده است که هر 16 توالی برای هر فرد، اندازه‌گیری شده و ثبت و ضبط می‌شوند. سپس اطلاعات حاصل به رایانه داده شده و از اینجا به بعد است که فناوری اطلاعات به یاری بیوتکنولوژیست آمده و با مقایسه‌ی بسیار دقیق هر نتیجه با اندوخته‌های خود، فرد مورد نظر را شناسایی می‌کند. به بیان دیگر برای هر لوکوسِ شناسایی شده، یک کد که معرف طول و تعداد تکرارهاست بدست می‌آید و به نام فرد ثبت می‌شود. 16 کد ضریب دقتی بی‌نظیر را برای شناسایی بدست خواهد داد. اما نباید فراموش کرد که اندازه‌گیری دقیق و ثبت اندازه‌ی هر توالی از یک سو و بازخوانی و محاسبه و مقایسه‌ی اطلاعات از سوی دیگر مطلقاٌ باید توسط رایانه و به مدد علم فناوری اطلاعات انجام گیرد و اصولاً حواسِ انسانی نخواهد توانست چنین محاسبه‌ی دقیقی را انجام دهد.

سابقه‌ی کارت هویت ژنتیکی

اصولاً علم بیوتکنولوژی علمی نوپاست. با این وجود در چند دهه‌ی اخیر مسیر اقتصاد و سیاست و قوای نظامی جهان را دستخوش تغییر کرده است. از تولید محصولات خاص کشاورزی تا آنتی‌بیوتیکهای جدید و از تولید دامهای پُربازده تا پستانداران شبیه‌سازی شده، همگی در سایه‌ی این علم محقق شده است. تعیین هویت ژنتیکی نیز یکی از دستاوردهای مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی است.

نخستین مورد کاربرد این روش در پلیس جنایی بوده است. تقریباً از 1980 میلادی در جهان و از 1380 شمسی در ایران از این شیوه برای شناسایی مجرمین استفاده می‌شود. اگر مجرم فیلتر سیگار یا دستمالی آغشته به خون، بزاق، مخاط بینی یا حتی عرق تن خود را در محل جنایت جا گذاشته باشد، می‌توان از آنها سلولهای دفع شده‌ی فرد را استخراج نمود و این سلولها را برای تشخیص مولکولی بکار برد. روند کار در اداره آگاهی ایران، نسبت به نیروهای نظامی و انتظامی ساده‌تر و با توالیهای کمتر صورت می‌گیرد. زیرا دایره‌ی مظنونین ممکن است از چند نفر تجاوز نکند.

ارتش امریکا و نیروهای ناتو، قریب 20 سال است صاحب این فناوری شده‌اند و تمامی سربازان و فرماندهان خود را تحت پوشش این طرح قرار داده‌اند. در ارتش امریکا 13 توالی STR شناسایی شده و برای این کار استفاده می‌شوند. هر رزمنده‌ی امریکایی از سرباز تا افسر ارشد علاوه بر پلاکهای فلزی فردی، صاحب این کارتها نیز شده‌اند.در ایران طرحی در سال 1379 مطرح شد که با صبر و پشتیکار زیاد، سرانجام در سال 1385 به بار نشست و ایران نیز صاحب این فناوری شد. حتی گام را از ارتش ناتو پیش‌تر نهاد و 16 توالی را برای این کار شناسایی و استاندارد کرد. در حال حاضر نیروهای شاغل در مشاغل و رسته‌های پرخطر‌تر تحت پوشش این طرح هستند. خلبانان، غواصان، تکاوران و افسران ارشد و عالی در فهرست ثبت مشخصات ژنتیکی می‌باشند.

مواد و روشها

برای تهیه کارت هویتِ بی‌زوالِ ژنتیکی در نخستین گام به نمونه‌ای احتیاج است که بیشترین سلول را در اختیار آزمایشگاه قرار دهد. همانگونه که گفته شد در مطالعات جنایی هر نو نمونه‌ای که بتوان از آن سلول اخذ نمود، می‌تواند مفید باشد. اما در این طرح، به واسطه‌ی اینکه نتیجه‌ی آن برای شناسایی هویت یک شهید بکار خواهد رفت و باید با بالاترین ضریب اطمینان سلول گرفته و برای کار آماده شود. برای این منظور از فرد مورد نظر، 5 سی‌سی خون سرخرگی گرفته می‌شود. در زمان خونگیری باید توجه نمود که اولاً ماده‌ی ضد انعقاد خون هپارین استفاده نشود و ثانیاً از هرگونه آلودگی بری باشد. زیرا اگر فقط یک قطره از بزاقِ فرد نمونه‌گیر وارد لوله‌ی خونگیری شود، نتیجه‌ی آزمایش، که هزینه‌ای بالا نیز دارد، از بین خواهد رفت. لذا پیشنهاد می‌شود برای خونگیری از سرنگ خلاء استفاده شود.پس از خونگیری، نمونه خون باید فیکس شود. این نمونه‌ی فیکس شده تا 5 سال بدون تغییر خواهد ماند و قابل بایگانی است. از باقی خون فرد، گلوبولهای سفید اخذ شده، ژنوم آن بر اساس پروتکل استخراج ژنوم انسانی استخراج می‌گردد.

ژنوم گرفته شده، جهت انجام فرآیندی به نام «فرآیند سنتز زنجیره‌ای چندگانه یا Multiplex PCR» با آنزیمها، قطعات پرایمر، بافرها و آب مقطر مخلوط شده و به دستگاه PCR منتقل می‌شود.

پس از زمان مورد نظر، با کمک نظارت سیستمهای رایانه‌ای و با دقت بالا، از روی توالی‌های STR تکثیر شده و تعداد آنها به حدی رسیده که قابل رنگامیزی و ملاحظه باشند. این فرآیند بدون دخالت علم فناوری اطلاعات و رایانه قابل اجرا نیست.

حال نمونه‌های تکثیر شده را از دستگاه خارج کرده، روی ژلِ آگارُز و در میدان مغناطیسی (دستگاه الکتروفورز)، حرکت می‌دهیم. 16 قطعه‌ی تکثیر شده بر اساس وزن خود روی ژل رانده شده، از هم جدا می‌گردند. در کنار این قطعات یک خط‌کش مولکولی یا مارکر نیز وجود دارد که اندازه‌ی هر قطعه را می‌توان با آن مشخص نمود. اما این کار با چشم انسان مطلقاً دقیق و قابل استناد نیست. در اینجا باز این رایانه و فناوری اطلاعات است که به کار می‌آید و با دقتی بالا، مکان هر باند را روی ژل مشخص می‌نماید. دستگاهی که چنین عملی را انجام می‌دهد به ژل‌لومینِیتُور موسوم است. این دستگاه محل دقیق هر باند را در حافظه ثبت کرده روی پرینت ارائه می‌دهد.

تصویر دیجیتالیِ مکان هر یک از باندها، توسط نرم‌افزار مخصوص به منحنی بدل می‌شود و این خطوط که هر یک با یک کد مشخص خواهند شد، برای همیشه در حافظه‌ی سیستم خواهد ماند. اعداد کدینک حاصل نیز روی کارت شناسایی فرد درج شده، به همراه اثر انگشت و عکس فرد، چاپ و به وی تحویل خواهد شد.

حال اگر نمونه‌ای برای تشخیص هویت به آزمایشگاه مولکولی ارجاع شود، از آن ژنوم گرفته می‌شود. البته اخذ ژنوم از استخوان و مو و خاکستر و ... کاری دشوار و دقیق است. سپس همه مراحل فوق را برای این نمونه انجام داده، حاصل را برای مقایسه به رایانه می‌دهیم. رایانه بر اساس منحنی‌هایی که در اختیارش نهاده شده، نمونه‌ی جدید را با تمام نمونه‌های ثبت شده‌ی پیشین مقایسه کرده، با دقت و ضریب اطمینانِ 99% فرد را شناسایی می‌کند.

جایگاه فناوری اطلاعات در طرح کارت هویت ژنتیکی 

  هماگونه که در بالا نیز بدان اشاره شد، امروزه علم بیوتکنولوژی بدون بیوانفورماتیک و فناوری اطلاعات قدرتی برای بروز ندارد. تمام پردازهای مهم و دقیق، که اگر توسط فرد انجام شود دچار ده‌ها اشتباه خواهد شد، توسط این سیستم با دقت و وسواس زیاد و بدرستی صورت می‌گیرد.

اطلاعات ژنی هر سرباز و رزمنده‌ای در اندوخته دیجیتالی سیستمهایِ رایانه‌ای اندوخته شده و در زمان لزوم و طی نرم‌افزارهای خاصی برای مقایسه با نمونه‌ی حاضر، استفاده می‌شوند. بدون چنین نرم‌افزارها و سیستمهای پردازش اطلاعاتی، اصولاً چنین کاری نمی‌توانست انجام گیرد. شاید بسیاری از کارهایی که رایانه‌ها انجام می‌دهند، روزی بدست خود انسان انجام می‌شد و امروز رایانه‌ها تنها سرعت و دقت و کیفیت را بالا برده‌ باشند. اما در این مورد بدون دخالت و یاری فناوری اطلاعات و قدرت پردازشِ این سیستم، امکان شناسایی فرد وجود نداشت.

فناوری اطلاعات در سه راستای مهم در این طرح صاحب نقش است. نخست در محاسبه و پردازش اطلاعات وارده. دوم در ثبت و ذخیره‌ی این اطلاعات و سوم در مقایسه‌ی این اطلاعات با داده‌های مجهول و کشف هویت.

ملاحظه می‌شود که بدون دخالت این علم اصولاً مهندسی ژنتیک و دستاوردهای آن ابتر می‌ماند و همین امر لزوم حضور مهندسین علوم فناوری اطلاعات، رایانه و انفورماتیک در کنار محققین زیست‌شناسی مولکولی را ایجاب می‌نماید.

 کاربردهای طرح

1.  تعیین هویت : همانگونه که توضیح داده شد، این طرح خواهد توانست با اطمینان 99% فرد مورد نظر را از بین سایر افراد باز شناسد. در تحقیقات جنایی، بخصوص در مرحله‌ی پایانی که مظنونی شناسایی شده و لازم است مدرکی محکمه پسند بر گناهکاری وی ارائه شود، شناسایی مولکولی بهترین دلیل است.

2.  شناسایی : عمده‌ترین کاربرد این طرح در مبادی نظامی است. چنانچه شهیدی قابل شناسایی نباشد و قبلاٌ از او نمونه‌ی ژنوم اخذ شده باشد، با این شیوه می‌توان شهید گمنام را شناسایی نمود. نخستین سئوال این است که اگر فرد قبلاً چنین نمونه‌ای را برای صدور کارت ارائه ننموده باشد، آیا قابل شناسایی نیست. پاسخ این است که اگر والدین او در قید حیات باشند، می‌تواند با کمک نمونه‌ی خونی پدر و مادر و تعیین کدهای ژنتیکیِ شانزدگانه‌ی ایشان، و مقایسه‌ی رایانه‌ای این کدها با کدهای فرد گمنام، می‌توان فرد را شناسایی کرد و با اطمینان اعلام کرد که آیا فرد متوفی فرزندِ آن والدین هست یا نه. 

3.  ابوت : از جمله کاربردهای این روش که باز به مدد پردازش رایانه‌ای قابل اجراست، شناسایی رابطه‌ی پدری ـ فرزندی بین دو نفر است. در موراد طرح دعوی از این دست، دادگاه با ارجاع طرفین به پزشکی قانونی، کدهای ژنتیکی پدر و فرزند را مورد بررسی قرار داده، در مورد ارتباط ایشان اظهار نظر می‌کند. این توانایی، بسیاری از دعوی‌های دروغین را برملا کرده، و بسیاری از فرزندان را به آغوش خانواده برگردانده است. اینگونه مقایسه‌های دقیق جز به مدد فناوری رایانه امکان ندارد. با کمک همین روش و پس از به قتل رسیدن دو پسر صدام حسین، دیکتاتور معدوم عراق، و تهیه کد ژنتیکی از خون ایشان و مقایسه‌ی آن با خون صدام که در زندان بود، هویت صدام حسین تایید شد. زیرا اذهان عمومی جهان در این تردید بسر می‌برد که فرد دستگیر شده بدل صدام است و وی در جایی دیگر پنهان شده است. هواداران صدام نیز با تبلیغ این شایعه و تردید، سعی در پابرجا نگهداشتن خود داشتند. اما تایید این شیوه، به همه‌ی تردیدها پایان داد.

4.    سلاحهای ژنتیکی ـ نژادی: نزدیک به یک دهه است که امپریالیست‌ها طرحی را در بوق کرده‌اند که خواهان تولید سلاحهای ژنتیکی و نژادی هستند. این طرح عبارتست از اینکه هر نژاد بشری دارای ترادف‌های ژنی نقریباً همسانی هستند و همین همسانی باعث شده که همه افراد نژاد هندوچینی با چشمان بادامی باشند و همه مردم نژاد سرخپوست، صورتی تقریباً یکسان داشته باشند. برخی محققین اسرائیلی اعلام کرده‌اند که می‌توان سلاحی ژنتیکی ساخت ، که فقط نژاد خاصی را از بین ببرد ! مثلاً فقط عرب را بکشد یا آریایی را !

5.    تبار‌شناسی: با کمک این روش، محققین علم طبقه‌بندی خواهند توانست، تبار و نژادهای مرتبط با هم، نژادهای از بین رفته، میزان اختلاط نژادها در هم، مسیر کوچ بشر در قاره‌ها، نژاد شناسی مومیایی‌ها و اجساد یافت شده در گورها و... را انجام دهند. امروزه گرایش علوم انسانی بسیار متوجه تبارشناسی انسانی شده و در این راه محتاج انجام چنین آزمونهایی هستند.

 نتیجه

با توجه به پیدایش علم بیوتکنولوژی در ایران و پیشرفتهای چشمگیر در این عرصه، . نیاز وافر این علم به علوم انفورماتیک و فناوری اطلاعات، لازم است محققین و متخصصین این علوم تعامل و همفکری بیشتری با متخصصان مهندسی ژنتیک انجام دهند و در این راه با نوشتن نرم‌افزارهای کارآمد و شیوه‌های نوین فناوری اطلاعات به یاری بیوتکنولوژیستها بیایند و آنها را در حل محاسبات پیچیده همراهی نمایند.

 انواع مسمومیتهای نظامیان در کشتی های جنگی (2)

Poisoning at sea 

 محمد نوبخت (M.Sc) کارشناس ارشد بیوتکنولوژی

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

مواد سمی خاص

بسیاری از دارو ها ممکن است به طور اتفاقی و یا عمدی به منظور اقدام به خود کشی مصرف شوند، معمولی ترین آنها عبارتند از: آرام بخش ها و خواب آورها و مسکن هایی مانند باربیتورات ها، و دارو هایی مانند دیازپام. این داروها معمولاً باعث بیهوشی تدریجی بیمار شده، حتی ممکن است فرد را به کما ببرند. تنفس بعضاً کند و سطحی شده ، در موارد شدید مسمومیت، ممکن است تنفس قطع شود.

در اثر مسمومیت با باربیتورات‌ها (تریاک و ...) بیهوشی تا چندین روز ادامه می‌یابد. مسکن‌های ساده مانند ترامادول، استامیننوفن کدئین، اسید استیل‌سالیسیلیک و پاراستامول اگر بیش از حد مجاز استفاده شوند ممکن است مسمومیت ایجاد نمایند. اسید استیل‌سالیسیلیک باعث استفراغ، شنیدن صدای زنگ در گوش، تنفس عمیق و تند می‌شود. زیاده روی در مصرف این دارو موجب خون ریزی در معده نیز خواهد شد و بیمار ممکن است خونی به رنگ قرمز روشن استفراغ کند. غیر از مواردیکه استفراغ صورت می‌گیرد پاراستامول معمولاً باعث عوارض آنی نمی شود. اگر بیش از 20 تا 30 قرص خورده شود پس از دو تا سه روز به کبد صدمه می‌رساند.

ضد عفونی کننده ها

بسیاری از ضد عفونی کننده‌ها مانند اسید کربنیک‌، آب ژاول، جوهرنمک، کرزول یا محلول‌های سفیدکننده (پاک کننده) سمی هستند.

محلول‌های رقیق اسید کربنیک ( فنل) و کرزولها در تماس با پوست باعث ایجاد جوش‌های شدید نیز می‌شوند. در فرم غلیظ سوختگی‌های بدون دردی را به وجود می‌آورند. اگر بلعیده شوند سوختگیهای دهان را باعث خواهند شد و ممکن است استفراغ شدید و بعد کولاپس و بیهوشی و یا مشکلات پیچیده تری را به وجود بیاورند سفیدکننده ها ( مانند مواد پاک کننده و غیره) معمولا محلول هایی از هاپیوکلرات سدیم در آب هستند که باعث اذیت و خارش پوست شده و در صورت خورده شدن موجب مسمومیت گوارشی می‌شوند. ممکن است بیمار از سوختگی دهان و مجاری دستگاه گوارش شکایت کرده، احساس ناخوشی کند. ضد عفونی‌کننده‌ها در ترکیب با اسید ها بخار هایی آزاد می‌کنند که آزار دهنده ریه ها هستند اماً عوارض ناشی از آنها معمولاً سریع بر طرف می‌شود.

حلال ها، مواد نفتی و سوختهای روغنی

پس از تنفس بخار‌های این مواد، چنین علائمی ظاهر می‌شود:

خواب آلودگی، سر گیجه، تهوع و گاهی استفراغ. اگر تاثیر مواد شدید باشد ممکن است بیمار بیهوش شود. چنانچه این مواد بلعیده شده باشند تهوع و استفراغ شدیدتر خواهد بود.

سیانیدها 

گاز هیدروژن سیانید ( اسید پروسیک ) در سم پاشی و ضدعفونی کردن کشتی ها استفاده می‌شود. سیانید جامد و گاز هر دو به شدت سمی و کشنده هستند و ممکن است علائم فوراً ظاهر شوند. موجب سوزش دهان مجاری تنفسی و گوارشی می‌شوند. علائم آن می‌تواند شامل تنگی نفس، دلهره، بیهوشی سریع و تشنج باشد و می‌تواند ظرف چند دقیقه موجب مرگ بیمار گردد.

دی اکسید کربن (گاز کربنیک)

موقعی که غلظت این گاز بی بو در هوا به حدی بالا رود که جایگزین اکسیژن شود موجب خفگی شده، حتی ممکن است مرگ را در پی داشته باشد. عموماً زمانی که کارکنان کشتی درگیر خاموش کردن آتش سوزی در مکانی سر بسته هستند این حادثه اتفاق می‌افتد.

 این گاز ممکن است در اثر تخمیر غله در انبار کشتی و یا بعضی از غذا ها در سرد خانه به وجود بیاید. دی اکسید کربن همچنین به عنوان یک گاز سرد کننده بکار می‌رود. این گاز از هوا سنگین تر بوده، در قسمت‌های پایین و فضاهای تحتانی جمع می‌شود. شخصی که در معرض آن قرار می‌گیرد دچار سر گیجه، مشکلات تنفسی و سردرد شده، تعادل خود را از دست می‌دهند و ممکن است در زمان آتش‌سوزی‌های پر دود، سعی کنید سر در بالای سطح دود نگهدارید.

منو اکسید کربن

این گاز ها قابل اشتعال و بی بو در آتش‌سوزی‌ها، سوختن سوختهای فسیلی مانند نفت و گازوئیل و موتورهای سوختگی یا از گوشت‌های یخ زده فاسد شدنی پدید می‌آیند. این گاز حتی اگر غلظت آن کم هم باشد خیلی سمی است. بر خلاف CO2 که از هوا سنگین‌تر بود، CO از هوا سبکتر بوده، صعود می‌کند.

شخصی که با این گاز مسموم شده اغلب احساس ضعف و سر گیجه می‌کند و امکان دارد به سرعت بیهوش شود. در موارد شدید لب ها به رنگ قرمز روشن و پوست صورت و بدن صورتی رنگ می‌شوند. در این گونه مسمومیت، اکسیژن‌رسانی درمان انتخابی است که باید در حداقل زمان ممکن انجام گیرد.

گاز‌های خنک کننده

1. تنفس بخارات آمونیاک باعث ناراحتی‌های شدید مانند تنگی نفس، تیر کشیدن ریه‌ها و آبریزش از چشم می‌شود. در غلظت‌های پایین باعث ایجاد خارش زیاد، سوزش مجاری تنفسی، تنفس منقطع، کولاپس و مرگ ( در غلظت‌های بالا ) خواهد شد.

این گاز ها با غلظت‌های کم به طور طبیعی قابل انفجار و خطرناک هستند و به هیچ وجه نباید شعله آتش در معرض بخار آمونیاک قرار بگیرد.

برای جلوگیری از جرقه در موتور‌های برقی باید آنها را خاموش کرد و باید در خارج از محل نشت گاز یک پرژکتور قوی روشن کرده و از روشنایی بی خطر آن استفاده نمود. 

2. دی اکسید کربن به عنوان سرد کننده‌ نیز استفاده می‌شود. اگر شخصی در سرد خانه یا جایی که اثری از نشت گاز آمونیاک مشاهده نمی شود، دچار ضعف شدید شده، از هوش برود، احتمالاً تحت تاثیر دی‌اکسیدکربن قرار گرفته است.

3. متیل کلراید، گازی بی رنگ است و بویی شبیه اتر دارد ممکن است باعث سر گیجه، اختلال فکر، کما، تهوع، استفراغ، تشنج و مرگ شود،

4. فریون، گازی بی بو و معمولا بی خطر است که در غلظت‌های بالا مانع رسیدن اکسیژن کافی به شخص می‌شود. علائم کمبود اکسیژن عبارتند از: غش کردن، تلو تلو خوردن، کولاپس و بیهوشی.

5. گاز‌های سمی متصاعد شده از مواد نگه داری شده در سرد خانه، هنگام نگهداری عادی برخی از مواد سرد شامل میوه سبزی و پنیر، دی اکسید کربن تولید می‌شود با هر گونه اشکال فنی در سرد خانه مواد غذایی (به ویژه گوشت ) ممکن است گاز‌های قابل اشتعال و سمی تولید شود.

اشباع شدن فضای انبار از گاز‌های سمی متساعد شده از مواد غذایی خطرناک است. علاوه بر دی اکسید کربن ممکن است گاز‌های منو اکسید کربن، آمونیاک، سولفید هیدروژن و هیدروژن نیز تولید شوند. در غلظت‌های بالا این گاز ها بسیار سمی و بعضی از آنها قابل انفجارند. بنا براین باید احتیاطات و پیشگیری‌های لازم را در مقابل آتش سوزی، انفجار، خفگی و مسمومیت ناشی از این گاز ها رعایت کرد.

گاز‌های دیگر

تری کلرواتیلن، که معمولا ترائیلین یا ( ترائیک ) نامیده می‌شود گازی است بی‌هوش‌کننده بر و فرار که باعث سرگیجه، اختلال فکر، تهوع، استفراغ و کما می‌شود. این گاز همچنین می‌تواند در غلظت بالا باعث مرگ شود. به علت تاثیر سریع آن در درمانهای مامائی و دندان پزشکی از آن استفاده می‌شود. ترائیک ناخالص به عنوان یک ماده در  لباسشویی استفاده می‌شود. دیده شده که بعضی از مردم به آن معتادند و آن را استعمال می‌کنند!

پیشگیری از مسمومیت

به خاطر داشته باشید که پیشگیری بهتر از درمان است.

آگاهی از اصول ایمنی و رعایت کامل آنها برای کسانی که با کالا‌های خطرناک سرو کار دارند و همچنین اطلاع از روش رایج در طبقه بندی این کالاها نقش مهمی در پیش گیری از مسمومیت دارد.

برای جا به جایی بعضی از کالا‌های خطرناک ممکن است پوشاک محافظ ( مانند دستکش‌های پلاستیکی یا کشی، روپوش و پوتین ) و دستگاه کمک تنفسی ( سیستم هوای فشرده ، ماسک گاز و کاسکت ضد دود ) لازم باشد این وسایل را باید در دسترس قرار داد و به طور معمول بازرسی و تمیز و یا تعویض نموند. ناخدا و عوامل فرماندهی کشتی بایستی افراد ملزم به رعایت اصول ایمنی نمایند.

استفاده از امکانات لازم برای شست و شوی بدن کارگران براحتی باید فراهم باشد. در صورت نشت بخار یا گاز‌های خطرناک قبل از اشباع محیط، استفاده از این سیستمهای گاز یاب توصیه می‌شود.

ماسک‌های ضد گاز حفاظت کافی را تامین نمی کنند، اما ممکن است برای دور شدن از محل خطر، کمک خوبی باشند.(البته اگر ماسک NBC در دسترس باشد بهتر است). وقتی که گاز نشت می‌کند باید فوری از یک ماده خنثی کننده مناسب استفاده کرد. منبع نشت را باید پوشاند تا بعد با ظروف مخصوص به مکانی امن انتقال یابد.

انبارهای مواد غذایی که ممکن است بخار‌های سمی و گاز ها در آنجا جمع شوند همیشه باید مجهز به تهویه بوده، یک گاز یاب (نه انفجار یاب)، قبل از آنکه کسی به این مکانها وارد شود و هنگام فعالیت در آنها با مورد استفاده قرار گیرد.  مکان هایی که برای انبار کردن کالا‌های خطرناک استفاده می‌شوند، در صورت لزوم قبل از استفاده دوباره باید پاکسازی شوند. کالا‌های خطرناک را نباید همراه موارد دیگر حمل کرد یا در نزدیکی مواد دیگر ( به ویژه مواد غذایی ) انبار نمود، زیرا مصرف آنها پس از تماس با کالا‌های خطرناک ایجاد بیماری یا مسمومیت می‌کنند.

این اصول شامل انبار سلاح و موشکهای جنگی نیز می‌شود. خرج سلاح و سوخت موشک‌ها از جمله مواد مسموم‌کننده هستند.

منبع :

http://marinemedicine.blogfa.com 

 انواع مسمومیتهای نظامیان در کشتی های جنگی (1)

Poisoning at sea 

 محمد نوبخت (M.Sc) کارشناس ارشد بیوتکنولوژی

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

کشتی ها حامل مواد متعددی هستند که بعضاً سمی‌اند. این مواد متنوعند. حتی داروها در این گروه دیده می‌شند. هر چند که داروها عموماً سمی نیستند، اما چنانچه بیش از مقدار تجویز شده مصرف شوند ایجاد مسمومیت می‌کنند. مواد پاک کننده، ضد چربی ها و ضد عفونی کننده ها، در صورت استفاده نادرست موجب مسمومیت می‌شوند، برای مثالمخلوط شدن خاک و ترکیبات خاکی با موادی مانند جوهرنمک، می‌تواند گازهای مسموم کننده‌ای را در فضا منتشر کند که چنانچه این فضاها سربسته باشند، می‌توانند فرد را از را استنشاق مسموم سازند.

مواد سمی از راه‌های مختلف می‌توانند بر بدن تاثیر بگذارند. از طریق ریه، با استنشاق گاز و بخارات سمی، از طریق دهان و دستگاه گوارش اگر خورده شوند، از طریق تماس با پوست، از طریق تماس با چشم و ... . معمولی ترین راه مسمومیت در صنعت کشتیرانی هستند. مواد سمی ممکن است شامل بخار ، گاز، ترشحات، گرد و غبار و دود باشد.

بلغ مواد سمی کمتر رخ می‌دهد و معمولاً به طور تصادفی پیش می‌آید. جذب سموم از طریق پوست و مسمومیت از راه استنشاق بیشتر رخ می‌دهند و علائم آنها ممکن است با تاخیر بروز نماید. این مواد موجب سوزش، صدمه موضعی به پوست یا چشم یا بافت‌های دیگر شده، بعد از جذب، باعث مسمومیت عمومی می‌شوند.

تاثیرات مواد سمی ممکن است ناگهانی و غافل گیر کننده باشد و یا تدریجی و پیش‌رنده و همچنین آسیب ممکن است موقتی یا دائمی باشد.

بهرحال یک اصل را در همین آغاز سخن بیاد داشته باشید و بکار برید:

«همه مواد شیمیایی را خطرناک تلقی کنید مگر عکس آن ثابت شود. »

اصول کلی تشخیص مسمومیت

اصولاً تشخیص مسمومیت و نوع ماده سمی، استراتژیِ درمان را تعیین خواهد کرد. با بررسی یک یا چند مورد از موارد ذیل، دلیل احتمالی مسمومیت بررسی می‌شود.

مطالعه‌ی چگونگی حادثه، بررسی احتمال نشت مواد شیمیایی، ماهیت بیماری و علائم آن تعداد مبتلایان به بیماری (بیش از یک نفر دچار بیماری واحدی شده و همگی عوارض مشابهی دارند) از نکات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

همچنین در تشخیص مسمومیت ها باید به نکته زیر توجه کرد:

تاثیرات برخی از سموم شبیه بعضی از بیماری‌های طبیعی است. مانند استفراغ، اسهال و کولاپس. لذا تنها به این دلیل که کشتی حامل مواد شیمیایی می‌باشد نمی توان محموله کشتی را عامل بیماری دانست. ممکن است مسمومیت ربطی به مواد شیمیایی موجود در کشتی نداشته باشد.

اصولاً چنین مواردی کمتر پیش می‌آید مگر آنکه دلایلی برای اثبات آن وجود داشته باشدنباید به زعم وجود مواد شیمیایی، هر مسمومیتی را به آنها نسبت داد. زیرا اصولاً در زمان بارگیری مواد شیمیایی، نکات ایمنی معمولاً با دقت رعایت می شوند. این نکته از آن جهت مورد تاکید قرار می‌گیرد که پزشکیار کشتی موظف است در زمان مسمومیت بخصوص در بین چند تن، صرفاً به یک عامل نیندیشد. از مواد غذایی تا سوختهای شیمیایی و فسیلی باید مورد توجه و ارزیابی وی قرار گیرند و حتماً علائم مسمومیت با هر یک را به تفکیک بداند.

اشخاص با توجه به سلامتی و قوای جسمانی شان واکنش‌های گوناگونی در مقابل مسمومیت ها از خود نشان می‌دهند مسمومیت سه مرحله دارد: مرحله پنهان، مرحله فعال و مرحله اضطراری.

مرحله نهفتگی: این دوره ای است بین لحظه ورود سم به داخل بدن و پیدایش اولین علائم که معمولا پس از تاثیر مواد، از چند دقیقه تا چند ساعت متنوع است.

مرحله فعال: مرحله ای است که در آن نشانه‌های مسمومیت آشکار می‌شوند. نشانه‌های عمومی مسمومیت به قرار زیرند:

-        سردرد

-        تهوع و استفراغ

-        سرگیجه و تغییر در فعالیت ذهنی

-        بیهوشی و تشنج

-        درد در ریه، عضلات و مجاری گوارش و تنفسی

مرحله‌ی اضطراری: نشانه مسمومیتهای شدید عبارتند از:

-  ضربان سریع و ضعیف قلب

-  آبی یا خاکستری شدن پوست

-  اشکالات تنفسی

-  بیهوشی طولانی

در مرحله اضطراری معمولا علائم و نشانه ها پس از چند ساعت از بین می‌روند. به خصوص اگر تماس با شیمیایی طولانی نبوده، مقدار کمی سم جذب شده باشد. در غیر این صورت، این علائم تا چند ساعت و حتی چند روز باقی می‌ماند و وضعیت بیمار بدتر می‌شود. معمول ترین عوارض حاصله عبارت است از خفگی، برونشیت، ذات الریه، ادم ریوی، سکته قلبی، کولاپس گردش خون، از کار افتادن کبد و کلیه ها.

پزشکیار کشتی باید جزئیات بیشتری از سموم مختلف، علائم و نشانه‌های مسمومیت، کمک‌های اولیه و درمان مناسب آنها را بداند. این اطلاعات معمولاً در بروشورهای مواد شیمیایی و یا بارنامه‌ها قید می‌شوند. در کشتی‌های نظامی، این اطلاعات قبلاً باید به پزشکیار نظامی آموزش داده شود.

مسمومیت تنفسی

بسیاری از مواد شیمیایی بخاری تولید می‌کنند که ششها را آزار می‌دهد و موجب ایجاد اشکال تنفسی می‌شود. آنها همچنین عوارض و علائمی مانند سرفه و احساس سوزش در سینه ایجاد می‌کنند. گازهای مانند کلر، دی‌اکسیدکربن و منواکسیدکربن، ممکن است به خصوص در فضای بسته موجب مسمومیت شوند زیرا در یک واکنش رقابتی، جایگزین اکسیژن در روی گلوبولهای قرمز خواهند شد.

بخارات سوخت موشکها، بنزین و نفت، آب ژاول و اسیدها نیز در این گروه قرار می‌گیرند.

علائم اصلی عبارتند از: اشکال در تنفس، سردرد، سرگیجه، تهوع و بیهوشی در بعضی از موارد. به یاد داشته باشید که برخی از گاز‌های سمی مانند دی اکسید کربن، منو اکسید کربن و برخی گاز‌های خنک کننده بو ندارند که شما از وجود شان آگاه شوید.     

از سوی دیگر فراموش نکنید که برخی از گازهای سمی قابلیت اشتعال نیز دارند و وجود این از گازها مثل هیدروژن، اقدامات مراقبتی را در برابر آتش سوزی و انفجار الزامی می‌سازد.

درمان: ابتدا مجروح را به هوای آزاد ببرید. لباس‌های تنگ او را از تنش خارج کنید و مطمئن شوید مجرای تنفسی او باز است. در صورت نیاز به احیای ریوی، اقدامات لازم را با دقت و با کمک آمبوبگ، انجام دهید. در مورد گازهای سمی بخصوص گازهایِ شیمیاییِ جنگی، مطلقاً تنفس دهان به دهان (حتی با ماسک جیبی) توصیه نمی‌شود. زیرا ممکن است هنوز مقداری از گاز سمی در فضای مرده‌ی ریه مانده باشد و در جریان تنفس دهان به دهان به امدادگر منتقل گردد.

اگر قلب نیز از کار افتاده بود ماساژ قلبی را نیز اجرا نمایید. در مسمومیت با گاز سمی بخصوص با منواکسیدکربن سریعاً به مصدوم اکسیژه برسانید و تا موقعی که دوباره تنفس بیمار عادی نشده، این کار را ادامه دهید.

بیمار را حداقل 24 ساعت در بستر نگه دارید تا کاملا بهبود پیدا کند. بعد از این گونه مسمومیت ها ممکن است مشکلاتی رخ دهد که عبارتند از: مشکلات تنفسی، ادم ریوی، ذات الریه و برونشیت.

بیاد داشته باشید که هرگز به بیماری که با گاز مسموم شده مورفین تزریق نکنید.

مسمومیت گوارشی

خورده شدن مواد سمی تاثیرات خطرناکی بر روی معده و روده می‌گذارد و معمولاً با فاصله‌ی اندکی فرد را دچار تهوع و استفراغ با لکه‌های خونی، شکم درد، کولیک و اسهال می‌سازد. سم‌هایی مانند سوختهای فسیلی، الکل‌های غیرخوراکی، آرسنیک، سرب، قارچ‌های سمی، میوه‌های سمی جنگل، غذاهای فاسد و آلوده در این گروه می‌گنجند.

مواد سوختنی، اسید‌های قوی، مواد قلیایی یا ضد عفونی کننده‌ها که موجب سوزش لبها و دهان و درد شدید می‌شوند.

 برخی سموم دارای تاثیرات عمومی هستند. یعنی در دستگاه گوارش ایجاد ناراحتی نمی کنند و پس از بلعیده شدن، عوارض شروع نخواهد شد. اما پس از ورود به در خون روی سیستم عصبی تاثیر می‌گذارند و ممکن است باعث بیهوشی و مرگ شوند. انواع مختلف قرص‌های خواب آور یا دارو‌های مسکن از این دسته‌اند و اگر بیشتر از حد خورده شوند، ایجاد مسمومیت می‌کنند. الکل اتیلیک با درجه خلوص بالا نیز اگر خورده شود مانند سم ضعیف عمل می‌کند.

درمان:  برای درمان این بیماری بایستی نوع سم را شناسایی کرد. اگر مصدوم به هوش بود و درد داشت، از خود او برای شناسایی سم کمک بگیرید. ولی اگر بیهوش بود از روی ظروف یا شیشه ای که نزدیک او است می‌توان نوع سم را شناخت. دقت کنید، فوریت در شناسایی نوع سم و مسمومیت دارای اهمیت بسیاری است.

در مسمومیت‌های گوارشی، بیمار را مجبور به استفراغ نکنید. اگر به هوش است، سرم پانصد میلیلیتری (نیم لیتری) شارکول به وی بدهید.

در صورت لزوم عملیات CPR را برای مصدوم انجام دهید.

از طریق دهان به او چیزی ندهید و اگر به هوش نیامد، از طریق بی سیم با یک پزشک مشورت نمائید.

در موارد مسمومیت با سیانید هیدروژن، اگر ضربان نبض و تنفس قطع نشده، یک آمپول آمیل نیتریت را در داخل دستمالی تمیزی شکسته و در زیرِ بینی وی نگه دارید تا بخار آن را استنشاق نماید، تا زمان بهبودی تمام بیماران باید در بستری گرم نگه داشته شوند.

تماس سم با پوست

مواد سمی می‌توانند از دو راه بر پوست تاثیر بگذارند:

1با تماس مستقیم که باعث سرخی، خارش و التهاب پوست شده، در موارد شدید به سوختگی پوست منجر می‌شود. مانند سوختگی با اسیدها

2. توسط جذب از راه پوست، بدون به جا گذاشتن هیچ اثری که موجب عوارض عمومی مانند سر گیجه، ضعف و بعضاً بیهوشی می‌شود. مانند خردل

درمان: لباس ها و کفش‌های آلوده را فوری از تن بیرون آورید. با آب ولرم فراوان، پوست را به مدت ده دقیقه بشویید. اگر هنوز چیزی از ماده‌ی سمی باقی مانده، ده دقیقه دیگر به شستن ادامه دهید.

در صورت مشاهده سوختگی همچنان با آب خنگ پوست را شستشو نموده، دستورالعملهای کمکهای اولیه در سوختگی‌ها را اِعمال نمایید و در سوختگی‌های شدید حتماً مصدوم را به خشکی اعزام کنید.

تماس سم با چشم

در برخی از موارد، مواد شیمیایی مایع و یا بخار به چشم وارد شده، در چشم ایجاد التهاب، سرخی و خارش می‌کنند. اگر موارد سمی به چشم ها پاشیده شوند یا چشم ها در معرض آنها قرار گیرند باید فوراً درمان را شروع کرد و در حداقل زمان ممکن چشمها را با مقدار فراوان آب تمیز بشویید. چشم ها را کاملاً باز نگه دارید این عمل را باید ده دقیقه ادامه دهید. اگر در پاک شدن چشم از ماده شیمیایی شک دارید، شستشو را ده دقیقه دیگر ادامه بدهید. برای درمان موثرتر او را بستری کرده، چشم را با پَدِ چشمی پانسمان نمایید.

برای تسکین درد هر چهار ساعت یک بار دو عدد قرص پاراستامول تجویز شود تا درد بر طرف گردد. از طریق بی سیم با پزشک مشورت نمایید.

ملاحظات ویژه

اگر با مصدومی که اقدام به خود کشی کرده روبه رو هستید وظیفه شما این است که برای حفظ جان قربانی هر کاری که می‌توانید انجام داده، از اقدام مجدد وی به خودکشی جلوگیری کنید.

شما باید باقی مانده سمی را که احیاناً در لیوان یا شیشه یا ظرف به جا مانده پیدا کرده، نگه دارید. همچنین استفراغ بیمار را در یک شیشه ریخته و آنرا مهر و موم کنید تا در صورت لزوم در بازگشت به خشکی، به پلیس و پزشکی قانونی ارائه نمایید. موارد مذکور برای شناسایی ماده سمی و تصمیم گیری بعدی جهت معالجه پس از معاینه پزشک و یا انتقال بیمار به ساحل لازم است.

ادامه دارد 

منبع :

http://marinemedicine.blogfa.com  

 کنترل عفونت در بیمارستان‌های صحرایی نظامی

field hospital 

نویسنده :  زری غلامی (B.Sc) کارشناس پرستاری

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

با این که سال ها است عفونت های بیمارستانی شناخته شده و به اهمیت آن پی برده اند، ولی هنوز به عنوان یک مشکل بزرگ و مهم دنیا مطرح هستند. توجه به تعداد زیاد مبتلایان ( چند میلیون نفر در سال و هزینه بالایِ درمان این بیماران و مرگ و میر زیاد اینها به علت زمینه‌های مساعد و عفونت‌های شدید و مقاوم ) و افزایش روز افزون این عفونت ها و به ویژه مقاوم شدن میکروارگانیسم‌های پاتوژن بیمارستان ها به اکثر آنتی‌بیوتیکها، اهمیت توجه خاص و اقدامات ویژه در زمینه پیشگیری عفونت های بیمارستانی را روشن می‌سازد.

اپیدمیولوژی نوین عفونت های بیمارستانی، از اواسط قرن نوزدهم میلادی شروع شد اولین آنها اپیدمی‌های بخشهای زایمان و نوزادان بودند.

کلاً عفونت بیمارستانی، از عواقب بستری شدن در مراکز بیمارستانی است و بر اساس نوع و ترکیب بیماران، وسعت بیمارستان، بخشهای تشکیل دهنده و عوامل متعدد دیگر بروز می‌کند. به طور متوسط 3 تا 5 درصد بیمارانی که در بیمارستان بستری می‌گردند دچار عفونت می‌شوند.

شیوع عفونت بیمارستانی در بیمارستان های بزرگ آموزشی به علت اعمال جراحی و روش‌های آموزشی و وجود دانشجویان، بیش از واحد های کوچک درمانی رخ می‌دهد و در همین بیمارستان ها بخش های مراقبت ویژه و نوزادان بالاترین خطر شیوع را دارا هستند.

تعریف عفونت های بیمارستانی

عفونت بیمارستانی به عفونتی گفته می‌شود که در اثر بر خورد میزبان با عوامل ایجاد کننده عفونت، در بیمارستان روی داده باشد. لذا ممکن است علائم عفونت در حین اقامت بیمار در بیمارستان و یا پس از ترخیص وی بروز نماید.

انواع عفونت های شایع بیمارستانی

شایع ترین نوع عفونت های بیمارستانی چه در بیمارستان های معمولی و چه در بیمارستان هایی که مراکز نگهداری طولانی مدت بیماران می‌باشند، عفونتهای دستگاه اداری هستند. این عفونت ها 40% عفونتهای بیمارستانی را تشکیل می‌دهند و از مهمترین علل خون‌‌پ‍َلَشتی (سِپتی‌سِمی) و مرگ و میر ناشی از عفونتهای بیمارستانی هستند که عموماً به علت استفاده از روش های تهاجمی Invasive به وجود می‌آیند.

دومین عفونت شایع بیمارستانی، پنومونی است که به علت آنکه بالاترین علت مرگ و میر ناشی از عفونت های بیمارستانی و بیشترین هزینه نگهداری را نسبت به سایرین دارا می‌باشد از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.

در بخش های مراقبت های ویژه ( ICU, CCU )، شایعترین عفونت پنومونی است که عمدتاً به علت استفاده وسیع از لوله گذاری در تراشه و تنفس مکانیکی به وجود می‌آید و متاسفانه پیشگیری از آن کار مشکل است. فراوانی آن در کل 5/. تا 1 مورد به ازای هر 100 بیمار است.

سومین عفونت شایع مربوط به بخش جراحی است. برآورد شده است که در مراکز مجهز 2 تا 5 در صد بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، دچار عفونت محل عمل می‌شوند. این نوع عفونت در میان عفونت های باکتریال پس از عفونت های سیستم اداری در مقام دوم هستند و 24% کل عفونت های بیمارستانی را تشکیل می‌دهد.

طبق گزارش انستیتوی CDC در امریکا هر سال بیش از 000/500 عفونت محل جراحی در بالغین رخ می‌دهد که منجر به افزایش مدت بستری شدن به طور متوسط 4/7 روز به ازای هر بیمار در بیمارستان می‌گردد و منجر به هزینه ای بین 400 الی 2600 دلار به ازای هر عفونت می‌گردد.

راه های انتقال عفونت بیمارستانی

برای بروز عفونت، می‌بایست ارگانیسم به تعداد کافی از یک مخزن به یک میزبان حساس جهت تکثیر برسد.

در انتقال مستقیم که ساده ترین راه است، ارگانیسم از یک میزبان یا مخزن توسط تماس مستقیم یا پخش درشت قطره ها انتقال می‌یابند: نظیر عفونتهای ریوی، Syncytial تنفسی، آلوده شدن یک زخم توسط استافیلوکوک و استروپتوکوک در جریان تروماو یا انتقال عمودی از مادر به جنین مانند سرخجه و هپاتیت.

 در انتقال عفونت های بیمارستانی انتقال غیر مستقیم، شایع ترین راه انتقال عفونت ها است که می‌تواند از طریق دست های پرسنل بیمارستان یا آب، غذا، مایعات بیولوژیک و یا وسایل پزشکی آلوده ، از فرد مخزن یا ناقل به فرد حساس منتقل گردد.

کلستریدیوم دیفیسیل ، عامل مهم اسهال در بیمارستان ها، با توجه به قدرت بقایی که در محیط بیمارستان دارد و توانایی رشد آن در بدن بیماران تحت درمان آنتی بیوتیک طولانی مدت، از فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود. منابع آب آشامیدنی که مخزن مهم گونه‌های پسودوموناس و سایر باکتریهای گِرَم منفی است، منبع مناسبی برای انتقال، به خصوص در بیماران نقص ایمنی است.

نهایتاً وسایل پزشکی که موجب انتقال پاتوژن های خونی نظیر ویروس های هپاتیت B و C و HIV می‌گردند، از منابع مهم آلودگی پرسنل بیمارستانی هستند. انتقال از طریق هوا توسط قطرات بسیار ریز صورت می‌گیرد. مانند سل ( توبرکولوز ) که راه اصلی انتقال آن از طریق هواست و بیشتر در بین بیماران با ضعف سیستم ایمنی و پرسنل بیمارستان دیده می‌شود.

از دیگر مثال های این دسته، می‌توان به انتقال اسپورهای برخی قارچ ها از محیط ( خاک ) و قسمت های خاصی از ساختمان بیمارستان به بیماران به خصوص بیماران دچار ضعف ایمنی که پیوند مغز استخوان دریافت کرده اند اشاره نمود. انتقال لژیونِلا ها از سیستم ها و فن‌های حرارتی ساختمان مثال دیگری از انتقال از طریق هوا می‌باشد.

پیشگیری و کنترل عفونت های بیمارستانی

در اینجا سه راهکار اصلی وجود دارد:

الف: حذف مخازن ارگانیسم ها یا محدود نمودن آنها

ب: قطع زنجیره انتقال

ج: محافظت میزبان در برابر عفونت و بیماری

در مورد حذف ناقل یا مخزن بیماری، استریل نمودن وسایل جراحی، استفاده از مواد ضد عفونی کننده و آنتی سپتیک ها و استفاده از روش های استریل می‌تواند در کاهش عفونت ها نقش عمده ای ایفا کنند. این امر در بیمارستان صحرایی که ممکن است با مشکل قطع برق و آب و ... روبرو باشیم بسیار پراهمیت است.

جهت قطع زنجیره انتقال استفاده از وسایلی چون دستکش، گان و عینک که در انتقال از طریق خون بین پرسنل و تجهیزات و بیماران نقش عمده ای دارند و ماسک که در انتقال از طریق تنفس به ویژه در مورد سل مهم است، توصیه می‌شود. دفع صحیح این زباله‌ها خود مقوله‌ای تخصصی، در خورِ توجه و مهم می‌باشد.

نهایتاً شستن دست ها قبل، بین و بعد از تماس پرسنل بیمارستان با بیماران به صورت امری واجب، از پارامتر های مهم است.

رعایت موازین بهداشتی جهت وسایل شخصی که بیماران استفاده می‌کنند، بخش دیگری از این مقوله می‌باشد. حفاظت میزبان هم می‌تواند شامل بیماران بستری و هم پرسنل بیمارستانی گردد.

ایمنی زایی چه به صورت فعال و چه به صورت غیرفعال هم در پیشگیری و کنترل اپیدمی‌های بیمارستانی و هم در عفونت های آندمیک بیمارستانها نقش موثری دارد. پیشگیری با آنتی بیوتیک، به ویژه قبل از اقدامات درمانی تهاجمی در محافظت میزبان موثر است، هر چند که می‌تواند موجب مقاومت عوامل بیماری زای موجود در محیط بیمارستان نسبت به آنتی بیوتیک ها گردد.

پیشگیری از عفونت های بیمارستانی با تشکیل کمیته کنترل عفونت

سازمان بهداشت جهانی، مقرراتی را تحت عنوان Universal Precautions  یا احتیاطات عمومی وضع کرد و اجرای آن را به تمام کارکنان مراکز پزشکی به طور اعم توصیه نموده است. این اصول که برای اولین بار به وسیله مرکز کنترل بیماری ها در ایلات متحده (CDC) در سال 1987 میلادی تدوین گردید، خیلی زود جنبه جهانی به خود گرفت و سازمان بهداشت جهانی و بسیاری از سازمان های بهداشتی کشور های بزرگ بر آن صحه گذاشتند. به طوری که امروزه یکی از مسائل روزمره سازمان های بهداشتی جهان شده است.

در کشور ما نیز از سال 1369 این اصول مطرح و کتب چندی درباره آن نوشته شده است و همچنین در بسیاری از سازمان های بیمارستانی «کمیته های کنترل عفونت» به صورت رسمی تشکیل شده است.

کمیته کنترل عفونت

کمیته کنترل عفونت شامل اعضای زیر خواهد بود:

-        پزشک کنترل عفونت

-        پرستار ارشد کنترل عفونت

-        مسئول اجرای بیمارستان

شرح وظایف پرستار کنترل عفونت

-        نظارت در اجرای مقررات در ارتباط با کنترل عفونت در بخش های مختلف بیمارستان و کنترل روشهای استاندارد ضد عفونی.

-        بررسی پرونده بیماران، در بخش ها و گزارشهای آزمایشگاهی و تهیه گزارش از عفونت های بیمارستان برای ارائه به گروه کنترل عفونت.

-        نمونه برداری از موارد عفونی نظیر چرک، زخمهای جراحی، ادرار و غیره و همکاری با آزمایشگاه.

-        ترتیب جداسازی بیماران عفونی با همکاری و مشورت سرپرست بخش، طبق خط مشی کمیته کنترل عفونت با توجه به امکانات بیمارستان.

-        تهیه گزارش از موارد عفونی در کادر پرستاری، آشپزخانه، نظافت و غیره و همکاری با بخش بهداشت بیمارستان.

-        ترتیب دادن جلساتی به منظور بحث و گفتگو با پرستاران درباره عفونت و کنترل آن و دادن اطلاعات و آشنا نمودن بیشتر آنها با عفونت.

-        شرکت در جلسات کمیته کنترل عفونت برای دریافت توصیه هایی در مورد کنترل عفونت.

-        تهیه گزارش از موارد عفونی در بین کارکنان و بیماران بیمارستان.

اصول حفاظت عمومی از دیدگاه کمیته کنترل عفونت

الف: پیشگیری از عفونت HIV ( ایدز AIDS ) و هپاتیت ( A,B,C,D ) و سایر بیماری های منتقله از خون:

-        از بیمار به بیمار

-        از بیمار به کارکنان بهداشتی

-    از کارکنان بهداشتی به بیمار، باید تمام بیماران را بالقوه عامل بیماری عفونی بدانیم. تمام موادی مانند خون، بافت ها، مایعات دیگر بدن (محتوی خون قابل رویت)، اسپرم، ترشحات واژینال، مایع نخاع، مایع مفصلی، مایع جنبی، مایع صفاقی، مایع پریکادی، مایع آمنیوتیک، شامل این مقررات می‌گردند.

موادی مانند مدفوع، ترشحات بینی، خلط، عرق، اشک، ادرار، مواد استفراغ شده، تنها زمانی شامل این مقررات می‌شود که خون قابل رویت در آن وجود داشته باشد.

ب: پرستاران بخشهای زایمان و  نوزادان و همچنین کارکنان دندانپزشکی که در معرض ترشح آب دهان بیماران هستند باید از دستکش، روپوش و ماسک استفاده کنند.

ج: کلیه کارکنان بهداشتی به شستشوی دست، کنترل خراش در دست و یا صورت و کنترل بهداشت محیط کار خود اهمیت فراوانی بدهند.

د: در تمامی مواردی که با نمونه های مختلف بدن سروکار دارید از دستکش استفاده کنید.

ه: کلیه کارکنان بهداشتی وقتی که پوست آنها خراش برداشت و یا بریده شد و همچنین در هنگام خونگیری باید حتما دستکش در دست داشته باشند، و مراقبت نیدل تزریق باشید و به درستی آنرا دفع کنند.

و: هنگام تماس با قسمت های استریل بدن مانند اعمال جراحی باید از دستکش استریل استفاده نمود.

ز: احتیاط عمومی برای شستن دست اهمیت بسیار زیادی دارد و توصیه می‌شود که بعد از معاینه بیمار، دست خود را بشویید و بعد از در آوردن دستکش نیز، دست خود را بشویید.

ح: کارکنان بهداشتی وقتی که دارای عوارض پوستی شدیدی هستند، از تماس با بیماران خوداری کنند.

ط: در تمام مواردی که با بیمار سروکار دارید از ماسک، دستکش و پیش بند ( علاوه بر روپوش ) استفاده کنید و هیچگاه با همان روپوش و پیش بند از محل کار و بخش های بیمارستانی به مکان های عمومی مانند بوفه یا غذا خوری بیمارستان، کتابخانه و سالن کنفرانس وارد نشوید.

ی: در تمام  مواردی که دندانپزشکان و همکاران آنها با بیماران سروکار دارند باید از ماسک، عینک مخصوص و دستکش استفاده کنند.

ک: احتیاطات عمومی برای کارکنان آزمایشگاه ها توصیه می‌کند که:

- نمونه های آزمایشگاهی باید در ظروف قابل اعتماد و غیر قابل تراوش گرفته و حمل شود. وقتی که خون می‌گیرید و یا آن را حمل می‌کنید، دستکش در دست داشته باشید. تمام مواد عفونی که برای آزمایش به آزمایشگاه آورده می‌شود، در کابینت های حفاظت شده بیولوژیک BIOLOGICAL SAFETY CABINET   نگهداری و آزمایش شوند.

کارکنان آزمایشگاه ها هیچگاه نباید مایعات را با دهان، از پی‌پِت بکشند. کارکنان آزمایشگاه هنگام استفاده از سرنگ و سر سوزن باید بیشتری احتیاط کنند.. کارکنان آزمایشگاه ها هیچگاه نباید سر سوزن را بکشند و یا آنها را در جا آشغالی های معمولی بریزند.

ل: احتیاط عمومی همچنین توصیه می‌کند که کلیه وسایل تیز مانند سوزن، تیغ جراحی، و نظایر آن در ظروف مخصوص ضد ضربه ریخته و سپس سوزانده شود. علاوه بر این توصیه می‌شود که در تمیز نگه داشتن و ضدعفونی کردن محل کار به خصوص دیوارها و کف دقت شود و از ضد عفونی کننده موثر استفاده گردد. این امر در بیمارستانهای صحرایی اهمیت بیشتری دارد. در اینجا اهمیت جنس دیوارهای بیمارستان صحرایی (چادر معمولی، چادر قابل شستشو، برزنت، دیوار پیش ساخته، MDF، لِترون و ...) بیشتر اهمیت خود را نشان می‌دهد.

م: از مواد ضد عفونی کننده توبرکولوسیدال استفاده شود و موقعی که لکه های خون بر روی میزها، کف اطاقها و دیوارها ریخته شده باید با دقت لکه‌های خون را پاک کرده، سپس با مواد ضد عفونی کننده تمیز نمود.درهمه موارد باید از دستکش استفاده کرد.

ن: احتیاطات عمومی درباره رختشویی اقتضا می‌کند که تماس با پارچه ها ولباسهای کثیف را به حداقل رسانده، کیسه های محتوی ملحفه و روتختی را درجای معینی قرار داده ومانند سایر البسه بشویید.

س: احتیاطات عمومی برای زباله ها و بخصوص تقسیم بندی مواد زائد، حمل واز بین بردن آنها دستورات خاصی دارد و توصیه می‌شود که کلیه مواد زائد عفونی در کوره های مخصوص سوزانده شود. در بیمارستانهای صحرایی احتمالاً چنین امکانی وجود ندارد. در اینجا لازم است زیر نظر کارشناسان بهداشت، زباله‌های عفونی کل بیمارستان در ظرف یا پلاستیکهای ویژه جمع شده، به شیوه علمی دفن شود.( بخشی از زباله بیمارستان که فاقد پلاستیک و پس‌ماندهای عفونی باشد می‌تواند برای تولید گرما و جوش آوردن آب، داخل کوره‌های زمینی که در کنار بیمارستان صحرای در زمین حفر می‌شوند، سوزانده شود)

ق: از نظر مدیریت، اصول احتیاط عمومی مقرراتی را برای کارکنان قبل از استخدام وضع کرده است که باید به آن توجه خاص داشت و در طی دوران کار نیز باید مرتباً آزمایشهای کلینیکی وپارا کلینیکی برای کارکنان انجام داد..

اصول اصلی احتیاطات  عمومی در هر کشور، به وسیله کمیته ملی مبارزه با عفونت تدوین و در هر سازمان به وسیله کمیته های محلی به اجرا در می‌آید.این اصول هر از گاهی باید مورد تجدید نظر کامل قرار گیرد. بخصوص در شرایط بحران و حوادث غیرمترقبه.

همکاری فرد، کارکنان سازمانهای بهداشتی و انستیتوهای تحقیقاتی ضامن موفقیت این برنامه‌ها خواهد بود.

منابع

- دکتر نوروزی، جمیله، عفونتهای بیمارستانی تهران، نشر اشارات، 1373

- دکتر بقایی، رامین، دکتر شهریار ابقری، اصول طب داخلی ، نشر  آینده‌سازن 1991

- دکترظریفی، اصول حفاظت وایمنی در آزمایشگاهها بیمارستانها و مراکز پزشکی، موسسه چاپ وانتشارات وزارت امورخارجه 1371

- دکتر ظریفی، راهنمای حفاظت برای کارکنان مراکز بهداشتی بیمارستانها آزمایشگاهها و دندان پزشکان در مقابل ویروس هپاتیت وایدز، موسسه چاپ وانتشارات وزارت امورخارجه 1371

-  ترجمه دکتر جانقر بانی محسن ، درآمدی بر اپیدمیولوژی، انشارات فرهنگی کرمان 1373

منبع :

http://marinemedicine.blogfa.com 

 درد گوش در غواصی با اسکوبا در نیروهای نظامی دریا

 Ears pain in diving  

Authors and Editors:James Portzer

ترجمه و تخلیص : دکتررضا شکوری

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

درد گوش شایعترین مشکل غواصی با اسکوبا می‌باشد که بعضی از غواصان آن را با عنوان فشار گوشمی‌شناسند. درد به علت اختلاف فشار بین گوش میانی و محیط بیرونی بوجود می‌آید. گوش میانی یک فضای پر از هوا است که از استخوان و پرده تیمپانیک یا پرده گوش تشکیل شده است و از طریق یک لوله‌ای به نام شیپور استاشبه حلق متصل می‌شود. هوایی که از طریق شیپور استاش عبور می‌کند فشار گوش میانی را با فشار محیط خارجی به تعادل می‌رساند (یکسان می‌نماید). اگر شیپور استاش به خوبی کار نکند و در دو طرف پرده گوش اختلاف فشار ایجاد شود درد یا فشار گوش بوجود می‌آید.

علل درد گوش

درد گوش در زمان فرو رفتن به عمق، زمانی که غواص مستقیماً به قسمت عمیق تر در زیر آب وارد می‌شود، بوجود می‌آید. درد ناگهانی گوش، حداکثر مواقع، در نزدیکی سطح که بیشترین تغییرات نسبی فشار را داریم، اتفاق می‌افتد، در هر فوت پایین تر از سطح آب، فشار وارده بر غواص به طور مستقیم افزایش می‌باید. به ازای هر 33 فوت (10 متر) پایین تر از سطح آب، فشار به میزان یک اتمسفر افزایش می‌یابد (مبنای مقایسه فشار یک اتمسفر در سطح آب است که به شخص وارد می‌گردد).

به طور طبیعی شیپور استاش باز می‌شود و اجازه می‌دهد تا فشار ایجاد شده در پشت پرده گوش، که در اثر فشار آب دریا بوجود می‌آید، با فشار خارج از آن یکسان شود. در صورتی که شیپور اوستاش نتواند کار خود را به درستی انجام دهد، به دنبال افزایش فشار آب دریا در کانال گوش، پرده گوش به داخل کشیده شده و تورم و دردناک می‌شود.

اگر غواص به درد گوش توجه نکند و در قسمتهای عمیق تر به غواصی بپردازد، فشار بر روی گوش به طور مستمر افزایش یافته و منجر به متلاشی شدن پرده گوش می‌شود. همچنین به دنبال ورود آب سرد دریا به داخل گوش میانی، تهوع، استفراغ، سرگیجه (Dizziness) و منگی (Confusion) ظاهر می‌شود.

گفتنی است صعود های سریع یا سقوط در یک هواپیمای نمایش هوایی و یا در یک پرواز تجاری ممکن است در گوش مشکلات تعادل فشار ایجاد نماید که با آنچه درغواصی اتفاق می‌افتد از نظر اندازه به یک شدت نمی باشد.

به هر حال، گذشته از علت بروز عدم تعادل فشار ، به دلایل زیر شیپور اوستاش نمی تواند فشار را در دو طرف پرده گوش یکسان نماید:

1.  استنشاق سیگار

2.  آلرژی

3.  عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی

4.  پولیپهای بینی

5.  سابقه صدمه به صورت

6.  باز نگه داشتن بیش از حد گوش (Overaggressive Ear Dearing)

نشانه های درد گوش در غواصی

فشار بر روی پرده گوش مسئول ایجاد علائم فشار گوش می‌باشد. در فشار پایین غواص احساس پربودن گوش را دارد. به تدریج که فشار افزایش می‌یابد پرده گوش به داخل برآمده شده، تورم می‌یابد و دردناک می‌شود. استمرار فشار بالا می‌تواند پرده گوش را پاره کند. در اینصورت ممکن است احساس شود که حبابهای هوا از گوش خارج شده و به تدریج درد گوش کاهش بیابد.

آب سرد از طریق یک سوراخ در پرده گوش، به داخل گوش میانی وارد شده و منجر به ایجاد علائم تهوع و استفراغ در  غواص می‌گردد. غواص ممکن است گیج شده یا احساس چرخیدن داشته باشد.

در برگشت به سطح، غواص احساس خروج مایع از گوش را دارد و یا در صورت پاره شدن پرده گوش متوجه از دست دادن شنوایی می‌شود.

خیلی به ندرت ممکن است فلج صورت به شکل یک طرفه همراه با فشار گوش دیده شود.

معاینات و آزمایشهای بالینی

پزشک احتمال ابتلا به فشار گوش را با در نظرگرفتن انجام غواصی و پرسش چند سوال مورد بررسی قرار می‌دهد.

این سوالات نه تنها به ما در تشخیص فشار گوش کمک خواهد کرد، بلکه ما را در شناسایی سایر صدمات بالقوه غواص یاری می‌دهد.

• آیا غواص در شنیدن صدای واضح مشکلی دارد؟
• آیا این علائم در خلال غوص یا صعود شروع می‌شود؟
• آیا این علائم در خلال غواصی یا پس از رسیدن به سطح ظاهر می‌شود؟
• این علائم چه مدت ادامه دارد؟
• آیا تاریخچه عفونتهای گوش یا سینوس وجود دارد؟

سپس پزشک گوش بیمار را با یک اتوسکوپ یا اسکوپی گوش معاینه می‌کند. در معاینه ممکن است پرده گوش طبیعی، پرده گوش متورم و قرمز، یا پرده گوش با یک سوراخ دیده شود. همچنین افت شنوایی یا فلج صورت می‌تواند وجود داشته باشد. البته عکسهای رادیوگرافی و آزمایشهای خون ضروری نیستند.

چه موقع به مراقبت پزشکی نیاز است

در اکثر افرادی که به درد گوش یا فشار گوش مبتلا می‌شوند قبل از اینکه دچار پارگی پرده گوش شوند باید از غواصی اجتناب نمایند. در این افراد، در اغلب مواقع، علائم اندکی بعد از رسیدن غواص به سطح آب بر طرف می‌شوند.

اگر علائم ادامه داشته باشد یا درد گوش باعث مشاهده شود لازم است غواص تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.

گیجی (Disorientation)، استفراغ و از دست رفتن شنوایی (Hearing loss) علائم پارگی پرده گوش می‌باشد که به مراقبت پزشکی نیاز دارد.

اگر پارگی پرده گوش وجود داشته باشد یا احتمال آن مطرح باشد غواص باید در یک مرکز اورژانس بیمارستان تحت بررسی قرار گیرد. انتقال بیمار با اتومبیل بلامانع است. اما پرواز برایش توصیه نمی‌شود. تا وقتی که مشکل پزشکی غواص بر طرف نشده است نباید به غواصی بپردازد.

درمان

مراقبت شخصی در منزل: درمان فشار گوش، از زمان غواصی شروع می‌شود. اگر احساس پری یا درد گوش تجربه شود غواصی در عمق بیشتر نباید ادامه یابد. همچنین اگر تکنیک های باز کردن گوش پاسخ ندهد غواصی باید پایان یابد.

در صورت لزوم در هنگام مراجعت غواص به سطح، می‌بایست روند برداشت فشار تکمیل گردد.

اگر هم پرده گوش پاره شده باشد غواص ممکن است گیج شده یا استفراغ نماید. در اینصورت می‌تواند به حمله اضطراری (پانیک) منتهی شود. حمله اضطرابی باعث می‌شود که غواص صعود خیلی سریع داشته باشد. در این هنگام همراهان وی باید به دقت مواظب غواص باشند و به او کمک کنند تا با اطمینان، روند برداشت فشار را به طور کامل انجام دهد. در سطح آب، هیچ شئی یا قطره گوشی نباید وارد گوش شود. تنها گوش را باید خشک نگهدارید.

درمان (دارویی) پزشکی: مهمترین قسمت درمان، با قطع غواصی و صعود به سطح صورت می‌گیرد. در هنگام صعود به سطح باید تمام مراحل برداشت فشار به خوبی انجام شود.

در شروع درمان از دکونترستانهای خوراکی و اسپری بینی برای کمک به باز نگهداشتن شیپور اوستاش استفاده می‌شود. در صورتی که آلرژی نیز دیده شود، آنتی‌هیستامین های خوراکی باید تجویز شود.

درمان درد کمک کننده است و در صورتی که پرده گوش پاره نباشد از قطره های گوش برای بر طرف کردن درد می‌توانیم استفاده نمود.

اما نکته قابل توجه آن است که بایستی آنتی بیوتیک خوراکی، برای جلوگیری از عفونت، در پرده گوش پاره شده تجویز شود.

همچنین آزمایشات مربوط به شنوایی یا اودیوگرام، در مواردی که پرده گوش پاره است یا شنوایی از بین رفته، باید انجام گیرد.

اگر غواص فلج صورتی دارد استیروئید خوراکی ممکن است مفید واقع شوند.

پیگیری (Follow up) 

نخستین نکته آن است که از مصرف قطره های گوشی اجتناب شود. هیچ چیز وارد گوش نشود. شخص به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نموده تا برای ترمیم پرده گوش مراقبت صحیح صورت گیرد.

تا بر طرف شدن همه  علائم (حداقل بیش از دو هفته) و ترمیم پرده گوش لازم است از غواص اجتناب گردد.

پیشگیری (Prevention) 

درمان ارجح برای درد گوش در افرادی که با اسکوبا به غواصی می‌پردازند پیشگیری است.

غواصانی که قادر نیستند گوشهایشان را به خوبی باز نگهدارند یا درد را تجربه می‌کنند باید از فرو رفتن در آب منع شده ، غواصی را متوقف نمایند.

غواصان با چندین روش می‌توانند گوشهایشان را باز نگهدارند. اولین روش، پرکردن سوراخهای خارجی بینی، بستن دهان و دمیدن با شدت می‌باشد. با این روش فشار در دهان و گلو افزایش یافته و باعث باز شدن شیپورهای اوستاش می‌شود.

غواصان در هنگام پایین رفتن لازم است فشارگوشهایشان را مکرراً یکسان سازی نمایند.

نوجه کنید که اگر عفونت سینوس یا علائم تنفسی فوقانی وجود داشته باشد غواصان نباید بر انجام غواصی اصرار داشته باشند.

نتیجه

درد گوش در غواصی با اسکوبا در اکثر مواقع بدون بر جای گذاشتن عوارض طولانی مدت ظرف مدت یک هفته به خودی خود برطرف می‌شود. پارگی پرده گوش معمولاً در طولانی مدت به خودی خود ترمیم می‌شود اما در بعضی اوقات به ترمیم جراحی نیاز می‌باشد. فلج صورت، اگر وجود داشته باشد در اغلب موافع گذرا است. ممکن است افت شنوایی خفیف برای مدتهای طولانی ادامه بیابد.

منبع :

http://www.marinemedicine.blogfa.com 

چگونگی پیشگیری نظامیان از صدمات ناشی از موج انفجار Blast 

نویسنده : دکتر عبدالحمید حسین نیا (متخصص گوش ? حلق و بینی ) 

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

از طریق به کار بردن عوامل ایمنی می توان خطر موقعیت رزمنده را در برابر موج انفجار چه از وضع شلیک سلا ح های سبک و سنگین و چه در برابر موج انفجار ناشی از گلوله های دشمن تقلیل داد و این از طریق کاربرد محافظ شنوایی یا به شکل توپی (Earplug) یا به شکل گوش بند (Earmuff) امکان پذیر است.

از میان توپی های گوش توپی موسوم به غیر طولی (earplug Nonlinear) بیشتر در عملیات نظامی و جبهه های نبرد به کار می رود که دارای منافذ کوچک است و گوش را از شدت صداهای انفجار محافظت می کند در عین حال صداهای با شدت پایین مانند صداهای تکلم را از خود عبور می دهد.
گفته می شود که این نوع توپی گوش را از صداهای انفجاری که از سلا ح های کوچک ایجاد می شود و فرکانس بالا تری دارد بهتر محافظت می نماید ولی در صداهای انفجاری با فرکانس پایین مانند آن چه که در انفجارهای ناشی از بمباران ها بوجود می آید اثر محافظتی کمتری دارد تمام انواع توپی ها را می توان با قالب گیری از مواد مومی  وسیلیکون در مجرای گوش به طور مناسب جاسازی نمود.
گوش بند شامل دو عدد کلا هک می باشد که روی گوش را می پوشاند یک بست نرم با سطوح نامنظم که روی لا له گوش را کیپ می گیرد و یا انباره شامل موادی که از تشدید ایست امواج صوتی در درون گوش ممانعت می کند و یک فنر که گوش بند را در دو طرف سر ثابت می نماید.
بعضی از سیستم های محافظ شنوایی به صورت کلا هک هایی درون کلا ه خودهای مخصوصی تعبیه شده اند. این کلا ه خودها در حقیقت در برابر برخورد تصادفات وارده به جمجمه ضربه گیر است مانند کلا ه خود (4 - SPS) برای خلبان هلیکوپتر و هواپیما و کلا ه خود  DH132  برای سرنشینان تانک.
سخن آخر حفاظت سربازان و افراد کادر نظامی که مبتلا  به بیماری گوش می باشند از حوادث صوتی و تیراندازی است برای افرادی که کم شنوایی انتقالی دارند خود عارضه به مثابه یک عامل محافظ شنوایی در جهت تقلیل شدت صدا عمل می کند.
البته آنهایی که پرفوراسیون وسیع پرده صماخ دارند و صندوق صماخ کاملا  آکار بوده گوش داخلی در معرض صمات صوتی قرار می گیرند از این قاعده مستثنی هستند. تاکید ما روی افرادی است که زمینه کم شنوایی حسی عصبی دارند یا در برابر حوادث قبلی ضربه صوتی آثاری از صدمات را در گوش نشان می دهند از اعزام چنین افراد به تمرینات تیراندازی و مناطق رزمی به طور جدی باید اجتناب کرد

منبع :

http://www.amoozeshnezami.blogfa.com 

ضرورت توجه به سلامتی جانبازان و مجروحین جنگی

Wounded war 

انتخاب : دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه

 dr.rahmat.sokhani@gmail.com

سیگار کشیدن در حضور یک جانباز یا مجروحین جنگی 

 این که می گویند پیشگیری از درمان بهتر است، فقط شعار نیست. بعضی وقت ها اعمال یکسری اقدامات پیشگیرانه راه را بر پیشرفت بیماری مجروحین جنگی و جانباز می بندد. نخستین گام برای پیشگیری، ممنوع کردن سیگار است. این روزها کسی نیست که از مضرات سیگار نشنیده باشد، پس بهتر است بدانید که این مضرات برای مجروحین جنگی چند برابر افراد عادی است. شما نه تنها باید جانبازان را از سیگار کشیدن نهی کنید بلکه اگر قرار است مصاحب مجروح شیمیایی باشید نیز، باید از سیگار کشیدن پرهیز کنید. چون حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار باعث تنگ تر شدن مجاری تنفسی آنها می شود. 

بوی عود، خاموشی هود و باقی تخلفات
کسی را می شناسم که روزی جانبازی شیمیایی مهمانش شد. او برای این که محیط خانه را در حضور مهمانش دلچسب تر کند عود روشن کرد و مهمانش بیش از یک ساعت در خانه اش دوام نیاورد! چون صاحبخانه نمی دانست بوی تند عطر، خوشبوکننده های هوا، مواد شوینده و بوی رنگ، نفس کشیدن را برای جانبازان و مجروحین شیمیایی دشوار می کند. خانه ای که جانباز در آن زندگی می کند باید مرتب گردگیری شود. سعی کنید این کار را وقتی او در خانه نیست انجام دهید.
 گل به چه کار می آید وقتی او...
 بهتر است فراموش نکنید هنگام آشپزی در حضور یک مجروح، حتما باید هود روشن باشد، تا بوی غذا او را آزار ندهد.
 در ضمن گل به چه کار می آید وقتی او در خانه است؟ پس از نگهداری گیاهان در منزل، به خصوص گیاهانی که هاگ می پراکنند پرهیز کنید. 
 حتی همنشینی با جانبازان و مجروحین در خودرو هم، تابع اصول و مقررات است. شما نباید شیشه خودرو را، در حین حرکت، پایین بکشید این قانون وقتی جدی تر می شود که فصل بهار یا تابستان باشد و گرده های گیاهان در هوا بیشتر شده باشد. 
 تاثیر گرده های گیاهان بر سلامتی مجروح در حدی است که پزشکان حتی توصیه می کنند آنها به هنگام باغبانی ماسک بزنند و در بهار که فصل گرده پراکنی است پنجره های خانه را باز نکنند.  
 نشانه های ناخوش
 در صورتی که مجروح جنگی یا جانبازبه بیماری عفونی مبتلاشود، بلافاصله باید با مراجعه به پزشک آن را درمان کند. جانبازان باید مهارت کنترل سرفه هایشان را به دست بیاورند. فراموش نکنید مصرف بیش از حد داروهای کدئین دار برای مجروحین شیمیایی ریوی خطرناک است. 
شما باید درک کنید که او حق دارد خلط سینه اش را تخلیه کند چون در صورت باقی ماندن خلط در سینه اش، نفس کشیدن برای او دشوارتر خواهد شد. خلط خارج شده از سینه جانباز نباید خونی باشد. افزایش خستگی و کم شدن انرژی، بیخوابی و افزایش غیرطبیعی تنگی نفس، کم شدن شدید وزن، سردردهای صبحگاهی و احساس گیجی و خستگی شدید هم نشانه های ناخوشایندی هستند که در صورت مشاهده آنهامجروح باید به پزشک مراجعه کند.  
 کاهش وزن با حساب و کتاب
 اضافه وزن همان طور که برای آدم های عادی خطرناک است، برای جانبازان هم خطر دارد و اصلی ترین خطرش سخت نفس کشیدن است. کاهش وزن باید به واسطه ورزش مستمر و منظم باشد. هیچ پزشکی کاهش شدید و با سرعت وزن را توصیه نمی کند به طوری که در طول 6 ماه نباید بیش از 10 درصد وزن تان کم شود.
سفره رنگین، اما بدون چربی و شیرینی
با چه غذایی از یک مجروح شیمیایی پذیرایی می کنید؟ از آن جا که اضافه وزن سلامتی مجروحین را به خطر می اندازد، غذاهای پرچربی و با کلسترول بالابرای آنها مضر است و حتی لبنیات مورد استفاده آنها هم باید کم چرب باشد. سبزی ها و میوه های غیرنفاخ و گوشت سفید را به رژیم غذایی روزانه آنها اضافه کنید اما نوشابه های شیرین و به طور کلی تر شیرینی ها را از آن خط بزنید.
همچنین در غذاها از مواد حساسیت زا و محرک مانند انواع فلفل و ادویه خودداری کنید.
نگذارید نگران شوند
همه اینها که گفتیم یک طرف، اما مهم ترین نکته در خصوص مجروحین جنگی، فراهم کردن محیطی خالی از نگرانی برای آنهاست. اضطراب، فشارهای روحی روانی و حالت های عصبی ممکن است بیماری آنها را سخت تر و پیشرفته تر کند.

منبع :

http://www.amoozeshnezami.blogfa.com 

شرایط درخواست مشاوره پزشکی رایگان اینترنتی دکتر رحمت سخنی 

dr.rahmat.sokhani@gmail.com

باوجود پیشرفته های برق آسای علمی و ارتباطی جهان همچون ماهواره و اینترنت و...بنظر میرسدبخاطر موج روز افزون شهرنشینی و آپارتمان نشینی و..برخلاف انتظار که اصولا انسانها با اینهمه ارتباط بایستی خوش روتر و مهربانتر ودر مسایل ومشکلات و تلخی ها و شیرینهای یکدیگر سهیم باشند متاسفانه بدخلق تر ،عصبی تر و خشن تر گردیده و دلهایشان فرسنگهااز هم دور شده هست .هرچند دین و مذهب این فواصل را تا حدودی کم نموده ولی نتوانسته این مشکلات را کم نماید .اینجانب با وجود مشکلات فراونی که دارم  بخاطرعلاقه وعشق خاص درونی به پزشکی و توصیه ودرخواست پدر همیشه جاویدم جناب آقای ستوانیار شهید محمد سخنی و مادر همیشه پرفروغ ام سرکار خانم شهیده جمیله رمضان شیخ سرمست ،پزشک شدم وبه این شغل مقدس جهانی نیز افتخار میکنم لذا نزدیک به 15 سال با راه اندازی ایمیل های مختلف برای مشاوره پزشکی رایگان انجام داه و میکنم وبه این امر نیز افتخارمیکنم واز اینکه بتوانم به نوعی زکات علم پزشکی خود و توصیه والدین شهیدم را انجام دهم بسیار خرسندم فقط متاسفانه دراین امر مشکلات پیش آمده که از تمام دوستان متقاضی درخواست مشاوره پزشکی دارند خواهشمندم حتما به نکات مهم زیر در امر ارسال ایمیل عنایت فرمایند متشکرم :

1 - هیچ لزومی به معرفی نام واقعی خودتان  نبوده ولی مشخصات وجنسیت بیمارمورد نیاز است .

2 -لطفا از کامنت گذاری و پرسیدن سوالات پزشکی مخصوصا سوالات خصوصی درقسمت نظرات پست های وبلاگ جدا خودداری نموده و فقط این نظرات و درخواستهای مشاوره پزشکی تان را به جیمیل ذکر شده ارسال فرمائید.

3 -درصورت انجام هرگونه آزمایشات واقدامات پاراکلینکی قبلی حتما در صورت امکان بصورت اسکن شده ارسال گردد.

4 - زبان نگارش جیمیل لزوما فارسی نیست وافراد میتوانند از زبان ترکی وانگلیسی نیز استفاده کنند .

5 - بیماران و دوستان عزیز درخواست کننده مطمئن باشند سوالات ورازهای پزشکی شان هیچگاه درجایی مطرح نخواهد شد مگر اینکه با استاتید مجرب دیگری ازطرف اینجانب درخواست مشاوره تخصصی تر شود .

6 - از ارسال درخواست مکرر و تکرار بخاطر امکان رسیدگی به نامه های دیگر دوستان جدا خودداری فرمائید .

7 - به خاطر قطع و وصل شدن مکرر اینترنت در کشورمان خواهشمندم در دریافت پاسخ سوالات تان صبورباشید.

8 - درصورت امکان بعد از اینکه از مشاوره پزشکی با اینجانب رضایت داشته باشید به روح شهدا مخصوصاپدر ومادرشهیدم آقای محمدسخنی و خانم جملیه رمضان شیخ سرمست فاتحه ای قرائت فرمائید .

درپایان باید درمورد عکس این پست بایستی اشاره کنم که این عکس دریاچه مظلوم اورمیه هست که خداوند میلیاردها سال با زیبای تمام خلق نموده بوده ولی با بی تدبیری عده ای به ظاهر مسئول کاملا در حال خشک شدن هست .امیدوارم تمام مسئولین استانی و کشوری که هزاران بار با نام دریاچه اورمیه بینوا ،به نوایی و مقامی رسیدن به خودشان بیایند واز خدا ترسیده وبه روزی بیایشند که روزی باید پاسخگو مردم و خدا باید باشند .ممنونم که حوصله نمودید واین متن طولانی را مطالعه کردید 

دعا میکنم انشالله همیشه جسم وروح وروانی سالم داشته وعاقبت بخیر شوید

سلام دوستان خوبم ایمیل جدید من برای مشاوره های پزشکی به شرح است

dr.rahmat.sokhani@gmail.com

تاثیر مثبت اینترنت در زندگی جانبازان و معلولین قطع نخاعی

 دکتررحمت سخنی ازارومیه مرکزآموزشی درمانی امام خمینی (ره)

Dr.RAHMAT SOKHANI

پیش از این شاهد این بودیم که انجام یک کار بانکی ، ادامه تحصیل ، مراجعه به کتابخانه و بهره مندی از منابع علمی و آموزشی ، خرید کردن ، ارتباط با دوستان و آشنایان دور ونزدیک و حتی داشتن یک حرفه و کسب درآمد و از این قبیل موارد برای بسیاری از افراد مبتلا به آسیب نخاعی یک رویا و آرزو بود . اما امروزه با ورود اینترنت به عرصه زندگی می توانیم شاهد رفع موانع موجود در پیش روی آنان باشیم . تاکنون در خصوص نقش مثبت اینترنت در زندگی افراد نخاعی مطالعات علمی زیادی انجام شده است که بیشتر آنان بر تاثیرات مفید آن مهر تائید زده اند .از این رو آشنایی افراد نخاعی با امتیازات برجسته ی بهره مندی ازاینترنت در ارتقاء سطح آگاهی و سلامتی آنان می تواند گامی بلند در بهبود کیفیت زندگی آنان فراهم آورد . دکتر میلر سوزان (Miller, Susan ) در سال 2008 مطالعه ای را برروی میزان فراوانی و نوع استفاده از اینترنت و تاثیرآن بر روی وضعیت سلامتی افراد مبتلا به آسیب نخاعی انجام داده است . نتایج حاصله نشان دادند که اینترنت پتانسیل زیادی برای تاثیر بر روی استقلال و ارتباطات اجتماعی افراد مبتلا به آسیب نخاعی دارد . مشخص شده که اینترنت وضعیت دسترسی افراد نخاعی را بهبود بخشیده و فرصت ها را برای انجام کسب و کار ، تعامل با دیگران ، به دست آوردن اطلاعات ، و انجام فعالیت های تفریحی گسترش می دهد . نظرسنجی هریس ( Harris ) نیز که در سال 2000 انجام شد ، برخی از اثرات مثبت استفاده از اینترنت رادر افراد دارای ناتوانی مشخص نمود ( تیلور ، 2000) . در مجموع نتایج حاصله نشان دادند که ، اگرچه افراد مبتلا به ناتوانی احتمالا" کمتر ازافراد سالم (43 درصد در مقابل 57 درصد ) آنلاین بودند ، اما زمانی را افراد ناتوان صرف استفاده از اینترنت می کردند ، دو برابر زمان افراد سالم بود. (20 در ساعت در هفته در مقابل 10 ساعت در هفته) . همچنین افراد مبتلا به ناتوانی گزارش داده بودند که اینترنت به طور قابل توجهی باعث بهبود کیفیت زندگی آنان شده بود . (48 درصد در مقابل 27 درصد) . آنها گزارش کرده بودند که اینترنت به آنها کمک کرده تا ارتباط بهتری را با جهان برقرار کنند و در واقع از طریق اینترنت آنها توانسته اند خود را به افراد دارای منافع و تجربیات زندگی مشابه وصل نمایند .به طور کلی نتایج تحقیقات نشان داده که به دلیل یکی از پیامد های مهم آسیب نخاعی یعنی محدودیت حرکتی و عدم امکان جابجایی راحت و احتمال انزوای اجتماعی آنان ، استفاده از اینترنت در میان افراد دچار آسیب نخاعی به طور بالقوه از اهمیت بالائی برخودار است (چان ، Pruett ، میلر ، Frain ، و Blalock ، 2006) . طبیعی است که افراد مبتلا به آسیب نخاعی ممکن است در مورد جابجایی های خود با موانعی مواجه شوند که می توانند در برقراری ارتباطات اجتماعی و شرکت آنان در فعالیتهای اجتماعی مشکلاتی را به وجود آورند. علاوه بر این ، نگرشهای منفی و انگ های اجتماعی نیز می توانند مانع از مشارکت اجتماعی و توسعه روابط آنان در جوامع محلی گردد . تلاش محققین همواره بر این بوده که راه های به حداقل رساندن شرایط زمینه ساز انزوای اجتماعی افراد مبتلا به ناتوانی را شناسایی کنند .به عنوان نمونه ، امروزه افراد مبتلا به بیماریهای مزمن ، به ویژه کسانی که دچار بیماریهای شاخص هستند (مثل مبتلایان به ایدز ، اعتیاد به الکل و از این قبیل ) ، توانسته اند با مشارکت در گروه های حمایتی اجتماعی ، از مزایای سلامتی روانی و جسمی زیادی بهره مند شوند . (Pennebaker ، و Dickerson ، سال 2000) . بنابراین با توجه به این که اینترنت می تواند موانع فیزیکی افراد ناتوان که باعث جلوگیری از برقراری تعاملات اجتماعی مناسب آنان می گردد را از پیش روی آنان بردارد ، از این رو حمایتهای اجتماعی اینترنتی می توانند ابزاری مفید را برای کاهش انزوای اجتماعی آنان فراهم آورد (چان و همکاران ، 2006) . پست الکترونیکی ، اتاق های چت ، پیام های فوری ، و خدمات آنلاین دوستیابی همگی می توانند راههای ساده تری را برای افراد دارای محدودیت حرکتی و ارتباط آنان با دیگران فراهم نمایددر نظر گرفتن اثرات منفی استفاده از اینترنت بر روی حمایت اجتماعی و کیفیت زندگی نیز موضوع مهمی است . استفاده از اینترنت می تواند یک فعالیت انفرادی محسوب شود و زمانی را که فرد باید صرف تعامل با عزیزان وخانواده خود کند را کاهش می دهد (ساندرز ، فیلد ، دیگو ، و کاپلان ، 2000) .همچنین صرف زمان بیش از حد در سایتهای اینترنتی نیز می تواند وقت و انرژی مورد نیاز برای انجام سایرکارهای مطلوب و داشتن اوقات فراغت مناسب را از فرد بگیرد . ازاین نظر می توان استفاده از اینترنت را شبیه به تماشای تلویزیون در نظر گرفت . با توجه به نظر Csikszentmihalyi( Kubey وCsikszentmihalyi ، سال 1990) یکسری فعالیت های تفریحی خاص مانند تماشای تلویزیون هستند که در مقایسه با فعالیتهایی که احتیاج به کسب اطلاعات غیرفعالانه دارند ، نیاز به حافظه ی کم ، تفکر و اراده خیلی زیادی ندارند . شاید استفاده ازاینترنت را هم بتوان در زمره این نوع فعالیتها در نظر گرفت . بنابراین همواره باید اینترنت  به طور صحیح مورد استفاده قرار گیرد .منبع : مقاله " نقش اینترنت در زندگی افراد مبتلا به آسیب نخاعی     " ترجمه و تنظیم : مهندس عباس کاشی- (email : ohealth2007@yahoo.com)- انتشار : مرکز  ضایعات نخاعی - بهمن 1390- برگرفته از سایت - سایت : http://www.cyberethics.info

http://www.rs272.com/
http://rs272.tarlog.com/
http://rs272.vcp.ir

http://www.isaarsci.ir

http://rs1362.blogdoon.com/

http://rs272.persianblog.ir/

http://www.sahand272.blogfa.com/

WEST AZERBAIJAN  URMIA--Dr.RAHMAT SOKHANI